Eén van de veelgehoorde nummers bij uitvaarten is Hallelujah, van Leonard Cohen. Soms door hemzelf gezongen, maar heel vaak door één van de honderden andere artiesten die dit lied uitvoeren. Ik heb veel verschillende versies van dit nummer in mijn collectie, omdat het zo vaak gevraagd wordt. En ik vraag me af: waarom nou juist dit lied bij een uitvaartplechtigheid?
In 1984 zette de Canadese singer-songwriter Leonard Cohen het nummer Hallelujah voor het eerst op een plaat. Dat album werd niet meteen goed ontvangen, en dus pikten maar weinig mensen het mooiste lied van die lp op. Bob Dylan herkende de kwaliteit, en zong Hallelujah in de jaren ’80 en ’90 wel eens live, en John Cale zette het nog op een eigen album. Maar grote bekendheid kreeg het lied pas toen Jeff Buckley het in 1994 op zijn debuutalbum Grace zette. Tien jaar na het origineel, dus. Hij combineerde prachtig gitaarspel met een paar intens gezongen coupletten van Hallelujah. Het lied begint met een zucht en ademt zo’n heftige emotie uit dat vele mensen door deze versie geraakt werden.
Vijftien coupletten
Jeff Buckley gebruikte niet alle coupletten van Hallelujah. Leonard Cohen schreef er oorspronkelijk vijftien (en er gaan geruchten dat er nog veel en veel meer geschreven zijn). Cohen begint in zijn eerste coupletten met verwijzingen naar verhalen uit de Bijbel, maar gaandeweg gebruikt hij het woord Hallelujah meer voor dingen die gelukt zijn, of juist niet. Er is zelfs een couplet dat lijkt te verwijzen naar een hallelujah-gevoel bij seks. Cohen zelf heeft zijn tekst nooit uitgelegd, zoals hij dat eigenlijk nooit bij zijn teksten heeft gedaan. Daardoor behoudt het voor iedereen ook iets mooi-mysterieus.
Jeff Buckley koos de coupletten waar hij gevoel bij had, en eigenlijk zijn precies díé coupletten nu het meest gebruikt in de talloze andere coverversies die er na 1994 opgenomen zijn. Want ondertussen zijn er honderden zangers, zangeressen en groepen die dit nummer vertolkt hebben. Het lied is ook in tientallen talen vertaald. Zo heb je in Nederland versies van Nynke Laverman (in het Fries), Rob de Nijs (een vrij letterlijke vertaling van Belinda Meuldijk), Angela Groothuizen (een tekst van Rob Chrispijn) en volkszanger Frank van Etten.
Ave Maria en Hallelujah
In mijn muziekcomputer heb ik een paar nummers een apart mapje gegeven. Zo heb ik een map met al mijn Ave Maria’s, en van Hallelujah is er ook zo’n verzameling. Wil je een klassieke versie horen, dan raad ik je bijvoorbeeld Katherine Jenkins aan, of de versie van The King’s Singers. Wil je meer een pop-uitvoering, dan kies ik voor Lisa Loïs of Nick Schilder. Zelf vind ik de uitvoering van k.d. lang mooi, of die van Rufus Wainwright. Populair zijn ook de versies van Il Divo en André Rieu. En instrumentale versies natuurlijk, in alle soorten en maten: van een orkest, een panfluitist, twee cello’s of een enkele piano. Als je het lied graag in een andere taal wilt laten horen, dan kan dat ook. Van Italiaans tot Welsh, het is er allemaal. En niet te vergeten de al genoemde Nederlandstalige versies.
Blijft natuurlijk de vraag staan waarom Hallelujah op zoveel uitvaarten gedraaid wordt. Als het niet echt een kerkelijk lied is, en het heeft ook geen verwijzingen in de tekst naar de dood of naar een duidelijke levenswijsheid, wat is het dan? Een prachtige, gedragen melodie, dat heeft het lied zeker. En soms past een bepaalde melodie gevoelsmatig bij een bepaalde gelegenheid. Misschien straalt het droefheid uit, voor veel mensen, met toch een tikje hoop door de steeds oplopende noten in het couplet. En misschien is het in wezen vanwege de herhaling van het woord Hallelujah, als een verwijzing naar de hemel waar de engelen hallelujah zingen? Wie het weet mag het zeggen. Ondertussen zal ik je een passende versie aanraden mocht je er om vragen bij het Muziekadviesburo.